Grind van bij ons, een bodemschat met steengoede kwaliteiten.
De ontginning van
Limburgs grind
Onmisbare bouwgrondstoffen
De beton- en asfaltindustrie kunnen niet zonder grind en bouwzand. Om de bouw te verduurzamen wordt permanent gezocht naar alternatieven en dat is een goede zaak. Momenteel kunnen deze secundaire materialen slechts 20 tot 25% van de grondstofbehoefte invullen. Ontginning blijft dus noodzakelijk.
De Limburgse grindlagen bestaan bovendien niet alleen uit grind, maar ook voor 30% uit bouwzand. De behoefte aan deze grondstoffen wordt voor een zeer beperkt gedeelte ingevuld door Vlaamse ontginningen. Dit maakt bouwend Vlaanderen zeer kwetsbaar onder meer door het gebrek aan continuïteit van de bevoorradingsbronnen in de landen van waaruit we importeren. Ook zorgt de grotere transport afstand voor een zwaardere ecologische footprint.
Steengoed bouwt zijn projectvoorstellen op de consensus met alle stakeholders. Daardoor vult de grindwinning in Limburg op een duurzame manier de behoefte aan bouwgrondstoffen in, in combinatie met nieuwe kansen voor rivierveiligheid, landbouw, natuur en toerisme. Win-win dus!
Twee soorten grind in Limburg
Valleigrind
Zo’n 100.000 jaar geleden mondden enkele grote bijrivieren (bijvoorbeeld de Moezel) niet meer uit in de Maas. Het rivierwater stroomde rustiger en voerde enkel nog puin uit de Ardennen aan. Dat puin bevatte haast geen leem en vormt vandaag het goed uitgewassen valleigrind. Naar schatting gaat het om meer dan twee miljard m³, waarvan al ca 180 miljoen m³ werd ontgonnen.
Valleigrind bevindt zich hoofdzakelijk onder het grondwaterniveau en daarom wordt het ontgonnen met een drijvende baggermolen, diepknijper, zuiger of dragline.
Steengoed richt zich uitsluitend op projecten voor de ontginning van valleigrind.
Berggrind
Lang geleden was de Maas een woeste stroom met ontelbare nevengeulen die via de Ardennen reusachtige hoeveelheden steen uit het Juragebergte (grensstreek Frankrijk/Zwitserland) aanvoerden. Tijdens en tussen de opeenvolgende ijstijden zette het water als een vloeibare bulldozer een brede waaier van keien en leem af. Dat puin verweerde verder tot het intens gekleurde berggrind dat we vandaag op het Kempisch Plateau aantreffen.
Dit berggrind bevindt zich boven het grondwaterniveau en daarom wordt het droog ontgonnen met o.a. hydraulische graafmachines.
Voor veel toepassingen moet het berggrind grondig gespoeld worden omdat de keien, zand en leem vermengd zitten. De voorraad berggrind in Limburg wordt op ruim één miljard m³ geraamd, waarvan al ca zestig miljoen m³ ontgonnen werd.
De grindwet
Midden vorige eeuw startte men in Limburg met de ontginning van grind en zand op industriële schaal. Vandaag de dag is iedereen het erover eens dat grindontginning niet ten koste mag gaan van de natuur, landbouw of de leefbaarheid van de omgeving. Integendeel: het moet de motor zijn van win-win projecten.
Nieuw decreet, nieuwe start
Begin jaren ’90 besliste de overheid om de grindwinning tot eind 2005 verder te zetten. Omdat er in de aanloop naar die einddatum nog steeds onvoldoende alternatieven waren voor grind als bouwgrondstof werd het debat heropend.
De grindsector knoopte gesprekken aan met alle betrokken partijen om na te gaan op welke wijze er alsnog een toekomst voor de grindwinning in Limburg kon zijn na 2005.
In 2007 sluit de grindsector een Herenakkoord met de natuursector waarin afspraken werden gemaakt waar en op welke manier er nieuwe projecten konden worden opgestart.
In 2008 kwam een “Charter van goed nabuurschap” tot stand met de Boerenbond.
Zo kwam een brede consensus tot stand. De Vlaamse regering keurde een aanpassing van het grinddecreet goed op 3 april 2009. Grindwinning gebeurt sindsdien projectmatig en met voorafgaande goedkeuring van alle stakeholders. Een project met een maatschappelijke meerwaarde is prioriteit en de grindwinning is de motor voor de realisatie ervan.
Het nieuwe grinddecreet luidt een ander tijdperk in. Ecologische, economische en sociale belangen verleggen samen stenen.
Nieuw tijdperk,
nieuwe scenario’s
Na het nieuwe decreet kan grindontginning als…
- Grindwinning als nevenproductie bij winning van onderliggend kwartszand.
- Grindwinning bij infrastructuurwerken (decreet van 3 april 2009).
- Projectgrindwinning. Grindwinning die gepaard gaat met de realisatie van een maatschappelijk project van groot openbaar belang dat op zichzelf niet gericht is op het winnen van grind.